Hoefbevangenheid. Wat is het en wat kan je er als eigenaar doen?

• Geplaatst op 13 Juli 2021
• Door Ciba
• 0

De schrik van iedere paardeneigenaar: hoefbevangenheid!
Je wilt er niet aan denken dat je liefste viervoeter nog amper kan bewegen en zijn lievelingssnoepjes niet meer kan eten. Gelukkig kan je met een goede levensstijl de kans op hoefbevangenheid grondig verkleinen tot zelfs (bijna) onbestaand maken.

In deze blog leggen we uit wat hoefbevangenheid is, wat je wel en niet moet doen en hoe je de kans op hervallen verkleint.

Allereerst herken je een hoefbevangen paard aan zijn typische stand. Ze gaan proberen de hoeven te ontlasten en naar achteren te leunen. Vaak wil het paard ook niet meer bewegen en in sommige gevallen zal hij ook gaan liggen.
Gelukkig is hoefbevangenheid in een beginstadium nog goed te behandelen en kan je paard/pony hier volledig van genezen. Wel is het zo dat hij hier (in de meeste gevallen) gevoeliger voor zal blijven dus als eigenaar moet je steeds oplettend blijven.

Wat is hoefbevangenheid?

Hoefbevangenheid betekent letterlijk dat de hoefwand en het hoefbeen van elkaar los komen. Dat is duidelijk te zien in de witte lijn van de hoef. De bovenste foto rechts weergeeft een gezonde hoef met een smalle witte lijn (verduidelijkt met een licht gele streep) en op de onderste foto rechts zie je een duidelijke verbreding in deze witte lijn en een hoefbeen dat wat naar onder is gekanteld en drukt tegen de hoefzool.

Oorzaken van hoefbevangenheid

Hoefbevangenheid kan verschillende oorzaken hebben, maar deze zijn uiteindelijk allemaal terug te leiden naar een verstoorde stofwisseling en een teveel aan glucose (suiker) in het bloed waardoor de lamellen ontstoken raken, verslappen of zelfs volledig loslaten.
Zowel verscheidene ziektes als voeding en management spelen een grote rol in de kans op hoefbevangenheid.

• Ziektes:

  • PPID (pituitary pars intermedia dysfunction): Ook wel cushing genoemd, verstoort de stofwisseling en de hormonale balans bij het paard. Dat komt door een overmatig werkende deel van de hypofyse (klier onder de hersenen).

• • Insulineresistentie: Insuline is belangrijk voor het regelen van het suikergehalte in het bloed. Deze zorgt voor een verlaging van van het bloedsuiker tijdens de vertering. Paarden met insulineresistentie maken teveel insuline aan om suikers te verwerken. Deze lange insuline stijging zorgt voor ongevoeligheid waardoor dit te lang in het bloed blijft en de cellen ongevoelig worden. Na verloop van tijd zullen de cellen niet meer voldoende insuline gaan aanmaken om de bloedsuikerwaarde op peil te brengen.

• • EMS-syndroom: Dat staat voor Equine Metabool Syndroom. Hierbij heeft het paard een verhoogd risico op hoefbevangenheid bij een insuline ontregeling. Over hoe dat precies loopt is nog niet veel bekend. Er wordt onderzoek naar gedaan, maar tot op heden weten we enkel de paarden met EMS een verhoogd risico op hoefbevangenheid hebben en dat overgewicht hier ook vaak bij komt kijken.
    EMS en PPID verschillen niet veel als je naar de symptomen kijkt. Enkel dat PPID eerder voorkomt bij oudere paarden, je spierverlies opmerkt, overmatig drinken en plassen en de typische lange krullerige vacht.

• Andere oorzaken

  • Placenta: Wanneer de placenta niet (of niet volledig) afkomt na de geboorte van het veulen, kan dit leiden tot een ontsteking wat een vergiftiging veroorzaakt met hoefbevangenheid tot gevolg. Daarom is het belangrijk de merrie na het veulenen goed op te volgen en de placenta na te kijken of deze volledig is.
    

• • Magnesium tekort: Magnesium is belangrijk om de cellen voldoende gevoelig te houden voor insuline en dus de kans op insulineresistentie te verkleinen.

• • Overgewicht: Over het algemeen kan men stellen dat de meeste gedomesticeerde pony's en paarden (het vaakst) te dik zijn. We hebben als ideaal beeld een pony of paard waarvan de ribben niet meer zichtbaar zijn maar dit is eigenlijk al te dik. De laatste 2-3 ribben van je pony of paard moet je net kunnen zien en voelen. Dan zit hij op een goed gewicht. Overgewicht is vaak een beginstadium van hoefbevangenheid. Hiervoor zijn 2 redenen: Ten eerste betekent overgewicht een slechtere conditie en een vergrote kans op insulineresidentie. Ten tweede worden de hoeven meer belast door het extra gewicht. Bij de behandeling van hoefbevangenheid is een gezond gewicht dan ook een prioriteit!
    

• • Medicijnen: Dat klinkt misschien vreemd maar medicijnen zijn wel degelijk een oorzaak van hoefbevangenheid. Dan spreken we voornamelijk over antibiotica. Bij een overmatig gebruik hiervan worden de bacteriën in de darmwand aangetast waardoor de vertering wordt verstoord. Corticosteroïden zoals Prednison zijn eveneens belangrijke veroorzakers van hoefbevangenheid.

• • Dag- en nachtritme: Het is een misvatting dat paarden, net zoals mensen, een dag- en nachtritme hebben. Paarden die 24 op 7 buiten lopen vertonen geen verandering in gedrag overdag ten opzichte van 's nachts. Een paard is gemiddeld 18 van de 24 uur opzoek naar eten en neemt steeds kleine hoeveelheden op. Wij mensen dringen paarden wel vaak een verschil tussen dag en nacht op. De tijdspanne tussen maaltijden is veel groter, zeker 's nachts, en het paard krijgt vaak ook een te grote portie in een keer. Dat zorgt voor grote schommelingen in de glucose opname plus het paard staat 's nachts vaak op stal waardoor deze glucose weinig tot niet wordt verbruikt.

• • Beweging: Over het algemeen krijgen gedomesticeerde paarden te weinig beweging. Dat heeft een negatieve invloed op de doorbloeding en op de kwaliteit van de hoef. De doorbloeding van de hoef is voor 90% afhankelijk van het hoefmechanisme dat het beste werkt als het paard beweegt. Door het paard langdurig op stal te laten staan (vaak nog met hoefijzers) wordt het hoefmechanisme te weinig geactiveerd en is er dus en verminderde doorbloeding in het onderbeen en de hoef van het paard. In de vrije natuur leggen paarden 30-50km per dag af opzoek naar voedsel. De hoeven zijn uitermate sterk en de doorbloeding wordt voldoende geactiveerd waardoor het hoefmechanisme optimaal kan werken. Door langdurig stil te staan verzwakken de hoeven en vermindert de doorbloeding waardoor de kans op hoefbevangenheid stijgt.
    

Je paard is hoefbevangen, wat kan je doen en wat zeker niet.

• Allereerst bel je meteen je dierenarts! Wacht hier zeker niet mee want voor je het weet is het te laat.
  
  
• Probeer de oorzaak te achterhalen. Een bloedonderzoek kan hierbij helpen. Ook het weiland waar je pony of paard staat nakijken kan je soms ook al veel vertellen over de oorzaak. Kijk ook zeker eens naar de samenstelling van het voer en de hoeveelheid die je geeft.
  
  
• Zet je pony of paard buiten op een paddock met een zachte ondergrond en zorg ervoor dat er niets is om te eten maar wel zuiver drinkwater.
  
  
• Bel de hoefsmid om een bekappingsplan op te stellen.
  
  
• Stimuleer beweging op een zachte ondergrond. Dwing het paard niet want hoefbevangenheid is erg pijnlijk. Wat je kan doen is kleine hoopjes hooi op verschillende plaatsen in de paddock leggen zodat hij de hele dag door beweegt.
  
  
• Door de beweging stimuleer je de doorbloeding wat essentieel is om afgestorven weefsel uit het lichaam op te ruimen en de genezing te stimuleren.
  
  
• Geef je paard zeker geen suikerrijke voeding (bv. appels, likstenen met smaakjes, sportvoeding, snoepjes ...) maar geef droog hooi, liefst van een latere snede (geen voorjaarshooi of voordroog).
  
  
• Laat je paard testen op een eventueel tekort aan magnesium en geef, als nodig, een goed supplement bij.
  
  
• Heb geduld. Het duurt maanden voordat je liefste viervoeter weer de oude is. Helaas is er geen wondermiddel om dit te versnellen, maar met goede verzorging komt dit zeker goed!

Heb je nog vragen over hoefbevangenheid, aarzel niet om een van onze collega's aan te spreken. Zij helpen je graag verder.